Toegang justitie tot DNA- materiaal in gezondheidszorg

Minister Schippers (VVD) van Volksgezondheid heeft een wetsvoorstel (PDF) (met toelichting (PDF)) voorbereid waarin staat dat politie en justitie toegang moeten krijgen tot het DNA-materiaal dat in de gezondheidszorg “voorhanden is”. Door de val van het kabinet heeft de minister het wetsvoorstel "Wet zeggenschap lichaamsmateriaal" (Wzl) niet naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens het ministerie is het aan het nieuwe kabinet om te bekijken wat er met dit wetsvoorstel gaat gebeuren.

Ziekenhuizen mogen op dit moment lichaamsmateriaal (en gegevens hierover) van mensen bewaren voor onderzoeksdoeleinden. Veelal gaat het om bijvoorbeeld tumorweefsel dat afgenomen is van zieke patiënten. Maar ook het bloed van de hielprik wordt voor wetenschappelijk onderzoek tot 5 jaar bewaard. In sommige gevallen mogen gegevens zelfs permanent worden bewaard volgens de gedragscode van de gezondheidswetenschappers.

Voor het opslaan en gebruik van lichaamsmateriaal en gegevens, geldt een zogenaamde ‘opt-out’ regeling. Dat betekent dat het ziekenhuis het lichaamsmateriaal mag bewaren, tenzij de persoon in kwestie aangeeft dat niet te willen. Van hoeveel mensen er materiaal bewaard wordt, is niet duidelijk, maar volgens de uitzending van KRO reporter, gaat het om ca. 50 miljoen stukjes weefsel.

Tweede Kamerlid Recourt (PvdA) noemde op radio 1 het wetsvoorstel een eerste stap richting een nationale DNA-databank van alle Nederlanders. Hij zag niks in deze "proefballon". Van andere politieke partijen is nog geen standpunt bekend. Ook volgens de artsenfederatie KNMG is het wetsvoorstel een poging om een landelijke DNA-databank te creëren. De organisatie met de grootste opslag van lichaamsmateriaal, Lifelines, en het samenwerkingsverband van biobanken, BBMRI, zijn op basis van deze brief van Schippers van mening dat het wetsvoorstel al is ingetrokken.

Het wetsvoorstel regelt niet alleen dat justitie toegang krijgt tot het materiaal, maar ook dat ziekenhuizen straks expliciet toestemming moeten vragen ('opt-in') voordat ze lichaamsmateriaal mogen bewaren voor de biobank. Wetenschappers vrezen dat hierdoor minder mensen hun materiaal zullen willen afstaan.