Onze top 5 voor de Big Brother Awards

Op 28 oktober is het weer zover. Dan ontvangt de grofste privacyschender van het afgelopen jaar de Big Brother Award. Ook Privacy Barometer heeft kandidaten genomineerd. Hieronder vindt u onze top 5.

Nummer 5.

Op nummer vijf nomineren we Achmea vanwege hun idee voor een kortingsactie als mensen een meetkastje in hun auto of huis plaatsen. Niet alleen de verzekeraar krijgt hiermee toegang tot je autoreizen en je rijstijl, maar zo kunnen ook ouders hun kinderen in de gaten houden als ze de auto lenen. Achmea wil ook samenwerken met Google die gegevens verzamelt met een slimme thermostaat en slimme rookmelders in huis. Achmea wil niet alleen weten wat je in de auto en in huis doet, maar ook je gedrag bijsturen zodat je voor Achmea minder kosten maakt.

Nummer 4.

De Nederlandse gemeenten verdienen een vierde plek omdat 83% van hen de beveiliging van hun systemen na 13 jaar (!) nog steeds niet op orde heeft. Het Suwinet-systeem zit stampvol persoonsgegevens van bijna alle inwoners en wordt steeds belangrijker bij gemeenten voor onder andere het uitvoeren van sociale voorzieningen zoals de bijstand, de wet maatschappelijke ondersteuning en de jeugdzorg. Staatssecretaris Klijnsma dreigt al een jaar gemeenten af te sluiten als ze de zaken niet op orde brengen, maar dat lijkt niemand bij de gemeenten iets te kunnen schelen.

Nummer 3.

Uiteraard verdient staatssecretaris van Rijn een hoge notering voor het onrechtmatig doorsluizen van medische gegevens van jeugdigen naar de gemeenten. Deze zomer heeft hij een (tijdelijke) regeling ingevoerd die hulpverleners verplicht hun medisch beroepsgeheim te doorbreken als ze betaald willen krijgen. Sinds de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg bij de gemeenten ligt, moeten facturen voor verleende jeugdzorg bij de gemeenten worden ingediend. Maar de gemeenten willen deze facturen alleen betalen als ze inzicht krijgen in medische gegevens van de jeugdige patiënt.

De regeling is in strijd met het medisch beroepsgeheim en de nieuwe Jeugdwet staat een dergelijke regeling ook niet toe. Jeugdzorgverleners hebben massaal een petitie ondertekend om een betalingsregeling te ontwerpen mét behoud van het medisch beroepsgeheim. Maar dergelijke signalen uit het veld gaan aan Van Rijn voorbij. Ook de Tweede Kamer had vraagtekens over de regeling, maar Van Rijn negeert deze kritiek door de regeling buiten de Tweede Kamer om door te drukken.

Nummer 2.

Op nummer twee nomineren we minister Plasterk (PvdA). Hij maakt grote kans op de eind-overwinning vanwege zijn voorstel om het internetverkeer van alle Nederlanders af te laten luisteren door de veiligheidsdiensten. Daarbij houdt hij zich doof voor alle kritiek. Al drie dagen na sluiting van de consultatieronde, waarbij hij een recordaantal van 557 (zeer) kritische reacties binnenkreeg, wist hij al dat hij het plan gewoon door zou zetten.

Naast het afluisteren van de bevolking, presteerde Plasterk het ook om, bijna terloops, een geheime DNA-databank in het wetsvoorstel op te nemen. Net als bij het afluisteren is er nauwelijks onafhankelijk toezicht op deze DNA databank en kunnen de bewaartermijnen eindeloos worden opgerekt. Alleen al voor dit laatste zou Plasterk de hoofdprijs verdienen, ware het niet dat de volgende Big Brother dit nog weet te overtreffen.

Nummer 1.

Misschien enigszins ondergesneeuwd door ander nieuws, maar wederom kwam het ministerie van Veiligheid en Justitie met het meest privacyschendende plan van het afgelopen jaar. Het is nog een erfenis van Big Brother Opstelten (VVD), maar minister Van der Steur (VVD) lijkt het gewoon te willen doorzetten.

De minister wil een vrijbrief om alle beschikbare gegevens over burgers voor elk gewenst doel te kunnen koppelen. Het ministerie wil daarmee profileringstechnieken inzetten om het gedrag van burgers tot in detail in kaart te brengen, want afwijkend gedrag is verdacht. Dit onbeperkt koppelen van gegevens en profileren van burgers moet niet alleen voor fraude-bestrijding worden ingezet, maar meer algemeen voor "toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften en de handhaving van de openbare orde en veiligheid [..], alsmede de voorkoming, opsporing en vervolging van strafbare feiten".

Het gaat niet alleen om gegevens die binnen de overheid beschikbaar zijn, maar ook om gegevens van externe private bedrijven en instellingen. Het verstrekken van gegevens wordt verplicht. Dit plan gaat zelfs zo ver dat de Wet bescherming persoonsgegevens hiervoor (gedeeltelijk) buiten werking moet worden gesteld. De minister van Veiligheid en Justitie wil dat dit principe algemeen geldend wordt voor alle werkvelden en sectoren.

Met dit voorstel voor totale controle over de burger door het Ministerie van Veiligheid en Justitie toont minister Van der Steur zich de ideale Big Brother uit het boek 1984 van George Orwell. Wat ons betreft verdient hij de Big Brother Award voor 2015.