ELF AANBEVELINGEN OVER WETSVOORSTEL

Onbegrensde hack­bevoegdheid politie geen bijdrage aan veiligheid

Staatssecretaris Dijkhoff (VVD) wil dat de politie laptops en mobiele telefoons mag hacken bij de opsporing van verdachten. De Tweede Kamer stemt waarschijnlijk op 13 december 20 december over dit wetsvoorstel. Privacy Barometer gaf de leden van de Tweede Kamer 11 argumenten in handen om het wetsvoorstel in deze vorm niet aan te nemen.

Volgens dit voorstel mag de politie straks heimelijk inbreken op uw computer of mobiele telefoon, maar ook op andere elektronische apparaten als een webcam, slimme meter, een auto of een internetserver waar bijvoorbeeld foto's of documenten worden bewaard. De politie mag die apparaten doorzoeken, maar mag ook het gebruik van die apparaten gedurende vier weken afluisteren.

Noodzaak niet aangetoond

Het heimelijk hacken door de politie heeft een enorme impact op de privacy van mensen. Veel apparaten, zoals een smartphone of laptop bevatten in digitale vorm vaak een goed overzicht van iemands gehele privéleven, inclusief bijvoorbeeld medische gegevens. Altijd staan er ook gegevens van onverdachte andere burgers op. De staatssecretaris stelt dat deze bevoegdheid nodig is, omdat mensen vaker versleuteld communiceren en afluisteren dan weinig oplevert. Door apparaten te hacken zou je onder meer bij de communicatie kunnen komen voordat die versleuteld wordt. Maar Dijkhoff benoemt het slechts als trend en heeft geen cijfers of voorbeelden om aan te tonen dat het echt noodzakelijk is. Daarbij komen er door het hacken veel meer gegevens van de persoon beschikbaar. Het is in strijd met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens om zonder concrete noodzaak zo'n bevoegdheid in te voeren. Om die reden zou deze inbreekbevoegdheid niet moeten worden ingevoerd.

Grenzeloze hackbevoegdheid

De hackbevoegdheid is in het wetsvoorstel niet afgebakend. In principe mag elk apparaat gehackt en vervolgens volledig doorzocht worden. De staatssecretaris vindt dat het openbaar ministerie en de rechter-commissaris per situatie moeten beoordelen wat redelijk is om wel of niet te hacken of te doorzoeken.

Ook is de mogelijke inzet van deze hackbevoegdheid te ruim gekozen. Om te mogen hacken gelden in principe dezelfde criteria als voor het plaatsen van een telefoon- of internettap. Daarover werd in een evaluatie al geconstateerd dat de inzet "steeds verder wordt opgerekt". Weinig tapaanvragen worden afgwezen. Het resultaat is dat er in 2015 24.063 aansluitingen werden afgeluisterd, waarmee Nederland ‘wereldkampioen afluisteren’ is. Er is een aanzienlijke kans dat onze politie straks ook wereldkampioen heimelijk inbreken in computers is.

Om de bevoegdheid in te perken tot het noodzakelijke zou er daarom een lijst met specifieke apparaten en specifieke misdrijven moeten komen waarvoor gehackt mag worden. Omdat het doorzoeken van apparaten nauwelijks goed is af te bakenen, zou het daadwerkelijke doorzoeken alleen mogen gebeuren in fysieke aanwezigheid van de rechterlijke macht, de rechter-commissaris.

Politie krijgt belang bij onveiligheid

Om in te kunnen breken in laptops of smartphones, moeten er wel gaten in de beveiliging van die apparaten zitten. De politie krijgt er dus belang bij dat uw apparaat niet 100% veilig is. De politie gaat de kennis over die beveiligingsgaten inkopen. Niet om ze te verhelpen, maar om ze te gebruiken. De politie koopt die kennis bij mensen die geld aan deze kwetsbaarheden verdienen in plaats van ze te melden om ze te laten verhelpen. De politie financiert straks de handel in geheime gaten in software en in inbrekersgereedschap om die te gebruiken. De politie dreigt onderdeel van het probleem te worden in plaats van bij te dragen aan een veiligere wereld.

Onafhankelijk toezicht ontbreekt

Het toezicht op deze vergaande bevoegdheid is niet onafhankelijk. Het wordt gedaan door de Inspectie Veiligheid en Justitie van het ministerie zelf. Er zou onafhankelijk toezicht moeten komen door bijvoorbeeld de Autoriteit Persoonsgegevens of door de toezichthouder CTIVD van de inlichtingendiensten, die al ervaring heeft met dergelijke bevoegdheden.

Om de controle op deze geheime inbraakbevoegdheid te verbeteren, moet de regering jaarlijks gedetailleerd rapporteren over de inzet en de resultaten van het hacken. Mensen die getroffen worden door de actie van de politie, zouden altijd binnen twee maanden moeten worden geïnformeerd, waarbij ook wordt aangegeven hoe men bezwaar kan maken.

Verbeter omgang persoonsgegevens bij politie

Het kabinet is vlot in het toekennen van nieuwe bevoegdheden maar laks in het handhaven van de wettelijke regels binnen de eigen organisatie. De politie houdt zich op dit moment niet aan de wettelijke regels over de omgang met persoonsgegevens en gaat dat tot 2020 ook niet doen. De Tweede Kamer zou er op moeten aandringen dat de politie zich eerst aan de bestaande wettelijke privacy-regels gaat houden in plaats van de politie toegang geven tot nog veel meer privacygevoelige gegevens van burgers.
 

Lees onze complete brief met alle aanbevelingen.