Nieuwe privacy-toezichthouder Aleid Wolfsen heeft de schijn tegen

Oud-burgemeester en oud-Kamerlid Aleid Wolfsen (PvdA) wordt per 1 augustus de nieuwe voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens, voorheen College Bescherming Persoonsgegevens. Een opvallende benoeming, want Wolfsen staat niet bekend als iemand die veel met privacy op heeft. Ook is hij als bestuurder behoorlijk de mist ingegaan op het gebied van andere fundamentele rechten. Wil hij geloofwaardig zijn, dan zal hij snel moeten laten zien dat hij serieus werk gaat maken van onze privacybescherming.

De eerste uitspraak waarmee Wolfsen het nieuws haalde op privacygebied, was een ongelukkige. Hij begreep niets van de weerstand van mensen die weigerden hun vingerafdrukken af te geven voor het indertijd nieuwe biometrische paspoort. Volgens Wolfsen zeggen vingerafdrukken "in het geheel niets over iemands persoonlijkheid, dus zijn ze niet persoonlijk." Dat is natuurlijk klinkklare nonsens. Vingerafdrukken zijn juist heel persoonlijk, vandaar dat ze ook ter identificatie in het paspoort moeten worden opgenomen. In hetzelfde interview bekende de oud-burgemeester dat hij het daarnaast wel handig vond om de afgenomen vingerafdrukken centraal in een database op te slaan, zodat die vervolgens door opsporingsdiensten geraadpleegd konden worden.

Niet daadkrachtig

Van een toezichthouder verwacht je een actieve houding op het gebied van fundamentele vrijheden. Maar ook daar sloeg Wolfsen tijdens zijn burgemeesterschap meermaals de plank mis. Zo liet hij een complete oplage van een Utrechts huis-aan-huisblad tegenhouden, omdat hij het met een artikel over zichzelf niet eens was. Later moest hij hierover excuses aanbieden aan de gemeenteraad. Ook greep hij niet daadkrachtig genoeg in toen een homostel werd weggepest uit de stad waar hij burgemeester was. Ook hier moest hij door de gemeenteraad tot de orde worden geroepen. Uiteindelijk kreeg hij in zijn ambtstermijn drie moties van wantrouwen aan zijn broek en kon hij een tweede termijn als burgemeester wel vergeten.

PvdA-lidmaatschap

Nu wordt hij baas van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Hoe kan dat als je als bestuurder niet uitblonk en met privacy weinig op hebt? Is het zijn PvdA-lidmaatschap? De voorzitter van de AP wordt benoemd door minister Van der Steur (VVD) van Veiligheid en Justitie, na instemming van de ministerraad. Minister Van der Steur (VVD) staat ook niet bekend als een privacyvoorvechter.

Aan de andere kant blijkt uit de profielschets (pdf) voor een nieuwe voorzitter dat er niet iemand met affiniteit met privacy of fundamentele rechten wordt gevraagd. Men is op zoek naar een goede politieke bestuurder.

Het is een wijd verbreid misverstand dat de Autoriteit Persoonsgegevens er is om op te komen voor betere privacybescherming. Dat is namelijk op zichzelf niet het geval. De taak van de Autoriteit Persoonsgegevens is om toe te zien of de Wet bescherming persoonsgegevens goed wordt nageleefd en te helpen bij het uitleggen van die wet in de praktijk. Betere privacybescherming kan het gevolg zijn, maar soms ook juist niet. Zo stelde de AP vorig jaar nog voor om bij de jeugdzorg meer gevoelige gegevens met gemeenten te delen.

Schijn tegen

Hoe dan ook, het kabinet geeft met de benoeming van Wolfsen aan dat het privacybescherming nog niet tot prioriteit heeft verheven. Natuurlijk verdient iedereen een nieuwe kans, maar vanwege zijn handelen in het verleden heeft Wolfsen de schijn tegen dat het de juiste man op de juiste plek is. Het past in het beeld van een kabinet dat weinig aandacht voor privacy heeft. Bij de decentralisatie is de omgang met persoonsgegevens slecht geregeld en ook in de nieuwe wetsvoorstellen voor de inlichtingendiensten en voor de politie wordt privacy onnodig opgeofferd voor meer staatscontrole. Wolfsen zal snel duidelijk moeten maken dat privacybescherming bij hem in goede handen is.
 

Update 30 mei 2016: Het bewuste interview met Wolfsen over "niet-persoonlijke vingerafdrukken" is teruggevonden en terug te lezen als PDF.