Kentekenparkeren. Je hebt recht op privacy, maar je krijgt het alleen in Utrecht.

Den Haag voert dit kwartaal als laatste van de vier grote steden kentekenparkeren in. De rechter oordeelde eind 2015 dat burgers niet verplicht zijn hun kenteken in te voeren. Maar het recht hebben is één ding, het recht krijgen is alleen in Utrecht behoorlijk geregeld.

Het kentekenparkeren vergemakkelijkt het werk voor de gemeentelijke controleurs aanzienlijk. Een auto met kentekenscanners aan boord, kan in één oogopslag zien wie er wel en wie er niet betaald heeft. Voorwaarde hierbij is wel, dat iedere automobilist zijn kenteken intoetst als hij of zij voor de parkeerplaats betaalt. Makkelijk voor de gemeente, maar een mogelijke privacy-schending voor de burger. Zowel de rechtbank als het gerechtshof hebben daarom geoordeeld dat het invoeren van het kenteken niet verplicht kan worden gesteld.

Wel betaald, toch een bon

Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn niet enthousiast over deze uitspraak van de rechter en komen de parkeerder dan ook slechts minimaal tegemoet in zijn privacyrecht. Als je je kenteken in deze gemeenten niet invoert en je auto wordt gecontroleerd, krijg je sowieso een bon. Omdat je tegen elke 'naheffing' bezwaar kan aantekenen, kan dat ook hier. Zowel in Amsterdam als in Rotterdam kan je online bezwaar indienen door een scan van je betalingsbewijs in te sturen. In Rotterdam moet je hiervoor wel eerst inloggen met je DigiD. Zodra je kan aantonen dat je hebt betaald, wordt de parkeerbon weer ingetrokken.

De woordvoerster van de Haagse wethouder Tom de Bruijn (D66) laat weten dat ook zij deze 'eerst bekeuren, dan bezwaar maken'-aanpak zullen volgen. Op onze vraag of dat geen omslachtige procedure is, laat ze weten dat ze verwacht dat weinig mensen hun kenteken niet zullen invoeren. "Veel mensen zijn juist enthousiast over kentekenparkeren en vinden het invoeren van een kenteken geen bezwaar."

Geen privacywinst

Als je bij het kentekenparkeren betaalt, komen je betaalgegevens en je ingetoetste kenteken in een landelijke database terecht waar al 68 gemeenten op zijn aangesloten. Zodra een scanauto langs je geparkeerde auto rijdt, stuurt deze je kenteken door naar de landelijke database. Daar wordt gecontroleerd of er een betaling voor dat kenteken is gedaan en wordt het bericht 'betaald' of 'niet betaald' aan de scanauto teruggestuurd. Is er betaald dan worden de kentekengegevens na 48 uur verwijderd. Wordt er geen betaling op het kenteken gevonden, dan wordt automatisch bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) de eigenaar van de auto via het kenteken opgespoord om een bekeuring te kunnen uitschrijven. Het (gescande) kenteken en de gegevens van de eigenaar worden vervolgens dertien weken bewaard, omdat die voor een mogelijke bezwaarprocedure beschikbaar moeten zijn. Zodra je gescand wordt, levert de route van 'bekeuren en bezwaar maken' dus geen enkele privacywinst op.

Utrecht is privacyvriendelijker

Alleen Utrecht hanteert een privacyvriendelijke aanpak. De gemeente vindt dat als een burger recht heeft op privacy, je ze dat recht ook moet gunnen. De woordvoerster van wethouder Paulus Jansen (SP) laat weten dat automobilisten daar de kwitantie die ze van de betaalautomaat krijgen, achter de voorruit kunnen leggen. Zodra de controleurs die achter de scanauto aanrijden, bij de auto aankomen en constateren dat er een geldige kwitantie achter de voorruit ligt, wordt er geen bekeuring uitgeschreven. Uit de kwitantie blijkt immers al dat er betaald is, dus dat scheelt een bezwaarprocedure waarvan de uitkomst al bekend is. Bovendien is dat beter voor de privacy, omdat kentekengegevens niet onnodig dertien weken in de landelijke database en bij het scanbedrijf bewaard worden.

Amsterdam naar Hoge Raad

De Haagse wethouder De Bruijn laat weten niets in de Utrechtse aanpak te zien en is niet van plan die over te nemen. De Amsterdamse wethouder Pieter Litjens (VVD) gaat nog verder en vindt zelfs dat automobilisten gewoon bekeurd moeten kunnen worden als ze hun kenteken niet invoeren. Amsterdam heeft om dezelfde reden vorig jaar al verschillende burgers voor het gerecht gedaagd. Maar de rechter gaf de burgers telkens gelijk. Ook in acht zaken waarin Amsterdam vervolgens hoger beroep aantekende won het recht op privacy. Maar wethouder Litjens neemt hier nog geen genoegen mee en laat Privacy Barometer weten in vier gevallen in cassatie te zijn gegaan bij de Hoge Raad. Gemiddeld duurt het een klein jaar voordat de Hoge Raad tot een uitspraak komt, dus begin 2017 weten we definitief wat de uitkomst is.

Opsporing en vervolging

Wethouder De Bruijn zegt dat gemeente Den Haag wel degelijk oog voor privacy heeft. Speciaal om die reden heeft hij een privacyreglement voor het kentekenparkeren laten opstellen. In dit reglement worden de bestaande wettelijke kaders voor de omgang met gegevens nog eens opgeschreven, wat volgens hem de duidelijkheid voor iedereen kan vergroten.

Zo staat er onder andere in het privacyreglement dat politie en justitie gegevens kunnen opvragen bij de opsporing of vervolging van misdrijven als ze daarvoor een formeel verzoek indienen. Navraag bij het bedrijf dat de landelijke kentekendatabase beheert, leert dat het aantal verzoeken niet wordt geregistreerd. Volgens woordvoerster Maddy van Bilsen gebeurt het weinig en gaat het om "een summier aantal". Hoe vaak gegevens bij de gemeentelijke scanbedrijven worden opgevraagd is onbekend.

 

Update 13 juni 2016: De Hoge Raad heeft geoordeeld dat er definitief geen boete opgelegd kan worden als je wel betaalt maar niet je kenteken invoert.