Friese gemeenten vragen alleen toestemming als het antwoord ja is

De gemeenten in de provincie Friesland vragen burgers slechts om toestemming voor het gebruik van hun gegevens als het antwoord waarschijnlijk 'ja' is. Dat blijkt uit onderzoek van journalist Ingrid van Damme. Voor mensen die nee willen zeggen, vinden de gemeenten het voldoende om hen in kennis te stellen dat hun gegevens gebruikt worden. Volgens de Wet bescherming persoonsgegevens mag dat laatste alleen in uitzonderingssituaties.

De gemeenten in Friesland hebben gezamenlijk beleid opgesteld over de omgang met persoonsgegevens. Door de decentralisatie van de maatschappelijke ondersteuning, de bijstand en de jeugdzorg hebben de gemeenten veel meer persoonsgegevens in handen gekregen. Vaak gaat het hierbij om medische gegevens. Volgens het beleid van de Friese gemeenten is het niet nodig burgers om toestemming te vragen voor het gebruik van deze gegevens. Het informeren dat gegevens worden verwerkt zou voldoende zijn. Zo heeft bijvoorbeeld de gemeente De Friese Meren in een eigen uitwerking besloten het vragen van toestemming 'alleen te reserveren voor die gevallen waarin men verwacht dat het antwoord positief zal zijn'.

In strijd met de wet

Sjaak Nouwt, jurist bij de artsenorganisatie KNMG en specialist op het gebied van privacywetgeving constateert dat dit in strijd is met de wet. "Wanneer de gemeente gegevens wil delen moet zij daarvoor een wettelijke grondslag hebben, zoals beschreven in artikel 8 van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Mensen informeren over het gebruik van gegevens staat daar los van en kan nooit als alternatief dienen voor een rechtmatige grondslag." In artikel 8 van de Wbp staat dat men alleen gegevens mag delen als er vrije en ondubbelzinnige toestemming door de betrokkene is gegeven of als er, kort gezegd, een directe noodsituatie is voor de gezondheid of de openbare veiligheid.

Verantwoordelijk wethouder Janny Schouwerwou van De Friese Meren vindt het jammer dat mensen op het verkeerde been worden gezet. "Zoals het er staat is het niet bedoeld. Het informeren van mensen is voor ons geen alternatief voor een rechtmatige grondslag, maar een manier van werken."

Medische gegevens

Bij dit alles negeren de Friese gemeenten dat het vaak ook nog om medische gegevens gaat. Voor het verzamelen van medische gegevens gelden strengere eisen, maar hierover wordt met geen woord gerept in Friesland. Jurist Nouwt vindt dit zorgelijk. "Voor ambtenaren van het wijkteam geldt geen medisch beroepsgeheim. Een ambtenaar is weliswaar gebonden aan zijn ambtsgeheim maar hij heeft ook een spreekplicht bij vermoedens van een misdrijf zoals uitkeringsfraude. Het medisch beroepsgeheim is van een heel andere orde dan het ambtsgeheim. Iedereen, ook psychiatrische patiënten moeten in vrijheid en in het volste vertrouwen over hun situatie kunnen praten met hun arts." Volgens Nouwt zou sowieso altijd iemand met een medische functie deel moeten uitmaken van een wijkteam.

Wethouder Schouwerwou stelt dat alles volgens de regels verloopt. "Alle medewerkers hebben afzonderlijk te maken met hun eigen geheimhoudingsregelingen en voor hen allen geldt de Wbp. Daarmee is alles voldoende afgedekt. In ieder sociaal wijkteam van de Friese Meren werkt bovendien een wijkverpleegkundige, daarmee hebben wij naar onze mening, zonder dat wij dat wisten, opvolging gegeven aan de suggestie van de heer Nouwt."

Lees het volledige artikel op de site van Ingrid van Damme.