Minister Schippers: ‘1000 euro is geen stimulans’

Soms val je van je stoel van verbazing over uitspraken van ministers. Vandaag een staaltje 'newspeak' van minister Schippers over het landelijke Elektronisch PatiëntenDossier (EPD/LSP). De Tweede Kamer eist dat een stimuleringsregeling om mensen in het EPD/LSP te krijgen verdwijnt. De minister doet voorkomen of ze de Kamer tegemoet komt, terwijl ze zich er doodleuk niets van aantrekt. Zouden Kamerleden hier nu echt genoegen mee nemen?

Bonus is geen stimulans

De Tweede Kamer nam op 1 juli 2014 een motie aan, waarin wordt geëist dat artsen geen geldelijke stimulans ontvangen om patiënten in het EPD/LSP te krijgen. Minister Schippers antwoordt vorige week dat ze het hier helemaal mee eens is. "Ik ben het hiermee eens. Zowel de zorgaanbieder als de patiënt moet zich vrij voelen om wel of niet deel te nemen aan het LSP. Ik heb naar aanleiding van deze motie contact met Zorgverzekeraars Nederland gehad (ZN). ZN heeft nogmaals bevestigd net als ik geen voorstander te zijn van een financiële stimulans richting deelname of niet-deelname. Daarvan is dan ook geen sprake." Ze dreigt zelfs met ingrijpen als dit gebeurt. "Als mij signalen bereiken die er op duiden dat zorgaanbieders zich door financiële tegemoetkomingen toch gedwongen of verleid voelen aan te sluiten op het LSP of een ander elektronisch uitwisselingssysteem dan zal ik daarop actie ondernemen."

Duidelijk! Artsen en apothekers krijgen geen geld als zij mensen zover krijgen dat ze hun medische gegevens in het EPD/LSP laten opnemen. Toch? Mis! Want huisartsen en apothekers hebben volgens Schippers natuurlijk wel recht op "een tegemoetkoming in de kosten die zij maken voor aansluiting op het EPD/LSP [en] het vragen en verwerken van toestemming [van patiënten]".

Een vergoeding is natuurlijk geen stimulans, zult u zeggen. Maar wanneer kreeg u voor het laatst uitbetaald omdat u uw brieven in MS Word typt in plaats van op een typemachine? Wanneer kreeg u voor het laatst een tegemoetkoming in de kosten toen u een aansluiting op het internet nam? In de wereld van minister Schippers krijg je geld kado als je een dienst afneemt. In de normale wereld moet je betalen als je van een ICT-systeem gebruik maakt.

Voordeel van bijna 1000 euro per jaar

Een snel rekensommetje: Als een huisarts de helft van zijn patiënten bij het EPD/LSP aanmeldt, ontvangt hij eenmalig zo’n 600 euro. Daarnaast ontvangt hij jaarlijks, ongeacht de hoeveelheid aangemelde patiënten, een vast bedrag van 714 euro. Licentiekosten voor het gebruik van toegangspassen (85 euro per pas per jaar) en benodigd servercertificaat (174 euro per jaar) worden ook nog eens kwijtgescholden. Totale voordeel: 600 euro eenmalig, 973 euro ieder jaar.

Een alternatief uitwisselingssysteem dat door 90% van de zorgaanbieders wordt gebruikt, is Zorgmail. Met dit systeem kunnen behandelaars niet landelijk in alle medische dossiers kijken, maar kunnen zij wel veilig informatie naar elkaar sturen. Schippers zal het gek vinden, maar voor dit systeem moet je betalen als je het wilt gebruiken. De kosten bedragen eenmalig 127,50 euro (als je de installatie zelf doet) en 179,55 euro per jaar aan licenties. Exclusief BTW.

Natuurlijk doen de systemen niet precies hetzelfde, en zal een huisarts met een EPD/LSP-aansluiting waarschijnlijk ook nog Zorgmail blijven gebruiken. Maar klopt het echt dat er van stimuleren geen sprake is als je voor de ene dienst 180 euro per jaar moet betalen en de andere dienst je jaarlijks 714 euro cash oplevert?

Wie betaalt, bepaalt?

Nu vraagt u zich misschien af wie die ‘stimulans’ eigenlijk betaalt? Welnu, dat doen de zorgverzekeraars. Dat is opvallend, want de zorgverzekeraars hebben met dit systeem officieel niets te maken. Sterker nog, in het wetsvoorstel, waarbij ook deze stimuleringsregeling besproken wordt, is vastgelegd dat verzekeraars niet bij de medische gegevens mogen komen op straffe van hoge boetes, oplopend tot 500.000 euro per overtreding of, als dat hoger is, 10% van de omzet van de verzekeraar.

Uiteraard moet iemand voor de kosten van het systeem opdraaien. Gedwongen door de Eerste Kamer moest minister Schippers in 2011 met de ontwikkeling van het EPD/LSP stoppen. Volgens de Eerste Kamer waren er te grote tekortkomingen aan het systeem, met name waar het de beveiliging van gegevens en de privacy betrof. De particuliere doorstart werd in eerste instantie door de zorgaanbieders betaald, maar hun portemonnee bleek niet groot genoeg. Daarom betalen nu de zorgverzekeraars een groot deel van de rekening en dus ook de aanmoedigingspremies voor de zorgverleners die mee willen doen.

Niet alleen stimuleren zorgverzekeraars zorgverleners om uw medische gegevens in het landelijke systeem te zetten, ze blijken ook (indirect) aan tafel te zitten bij de ontwikkeling van het systeem. De huidige bestuursvoorzitter Ben van Miltenburg van VZVZ, de organisatie achter het EPD/LSP, was tot eind 2013 bestuurslid van De Friesland Zorgverzekeraar. In de Raad van Toezicht van VZVZ zitten onder andere Arno van Son, lid van de raad van bestuur van zorgverzekeraar CZ, en Han Tanis, IT directeur van Achmea Zorg & Gezondheid.

Waarom moeten zorgverzekeraars toezicht houden op de uitwisseling van patiëntinformatie? Volgens een woordvoerder van VZVZ is het logisch dat zorgverzekeraars zich met de ontwikkeling van het systeem bemoeien. Zorgverzekeraars zijn volgens hem verantwoordelijk gemaakt voor de kwaliteit van de zorg. De verzekeraars investeren in dit systeem omdat ze vinden dat het de kwaliteit van de zorg ten goede komt.

Inzage door zorgverzekeraars

Maar zorgverzekeraars hebben ook andere belangen. Hoe meer zicht ze hebben op de medische situatie van hun klanten, hoe beter ze in staat zijn om geld te verdienen. Het EPD/LSP mogen ze zoals gezegd niet inkijken, maar op andere manieren komen er al veel medische gegevens bij de zorgverzekeraars terecht. Zo betalen zorgverzekeraars alleen de rekening van het ziekenhuis of andere zorgverleners als ze weten wat uw diagnose is. Zonder de diagnose op de factuur wordt de behandelaar niet betaald. TV-programma Zembla ontdekte in april dat met deze diagnose-informatie de zorgverzekeraar ook meer details over uw medische behandelingen kan opduikelen uit de centraal verzamelde beleidsinformatie. Tenslotte wil Schippers met een nieuw wetsvoorstel zorgverzekeraars inzage geven in medische dossiers als ze fraude vermoeden.

Kluit in het riet

Al met al is er een duidelijke trend dat verzekeraars meer zicht op uw medische gegevens willen hebben. Dat is in hun belang. Maar dat belang is niet altijd hetzelfde als het belang van de individuele patiënt. De minister en de Tweede Kamer zijn er verantwoordelijk voor dat de belangen van de individuele patiënt gewaarborgd blijven. Ook bij een wat abstracter, maar zeer belangrijk grondrecht als privacy. Als de minister zegt dat ze vrije keuze voor deelname aan het EPD/LSP belangrijk vindt, moet ze een bonusregeling niet wegmoffelen als een tegemoetkoming in de kosten. De Tweede Kamer moet geen genoegen nemen met deze kluit in het riet van minister Schippers.