MASSAAL AFLUISTEREN MAAKT NEDERLAND NIET VEILIGER

Acht suggesties voor een effectieve AIVD en MIVD

Het voorstel van minister Plasterk om de inlichtingendiensten AIVD en MIVD het internet massaal af te laten luisteren, maakt Nederland niet veiliger. Het is niet effectief, niet proportioneel en het zal zelfs averechts werken. Het geld en de mensen kunnen verstandiger worden ingezet. Privacy Barometer stuurde daarom de Tweede Kamer een brief met acht suggesties.

Dinsdag 10 februari 2015 bespreekt de Tweede Kamer het voorstel van Minister Plasterk over nieuwe bevoegdheden voor de inlichtingendiensten. Hij stelt daarin voor om de AIVD ongericht het internet te laten afluisteren, maar het lukt de minister daarbij niet de noodzaak ervan te onderbouwen. De stelling dat opsporingsdiensten van de AIVD graag meer informatie willen, is natuurlijk niet voldoende om deze ingrijpende bevoegdheden gewoon maar toe te staan. Opsporingsdiensten willen altijd meer informatie.

Terrorisme-experts wijzen er op dat meer informatie eerder contraproductief zal werken. Er zal veel capaciteit verloren gaan aan het verzamelen en doorspitten van een grote berg nieuwe gegevens van onverdachte burgers, terwijl daders van aanslagen vaak allang op een andere wijze in beeld zijn bij 'de instanties'. Bovendien heeft de Eerste Kamer zich al tegen het idee uitgesproken en heeft de Europese rechter het verboden. Ongerichte massa-surveillance van onverdachte burgers is volgens de rechter eenvoudigweg in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de mens (EVRM).

Goede inlichtingendienst is belangrijk

Privacy Barometer onderschrijft het belang van een goede inlichtingen- en veiligheidsdienst. Daarom moet er verder gekeken worden dan naar uitbreiding van bevoegdheden om af te luisteren. In plaats van de staatsveiligheid zou de veiligheid van de individuele burger meer centraal moeten staan. De grootste aanslagen en dreigingen zijn tegenwoordig tegen het individu gericht en niet tegen de staat. Denkt u maar aan de aanslagen in Parijs waarbij 17 (burger-)doden vielen. Wij dringen er dan ook bij de Kamerleden op aan, dat de AIVD juist deze individuele burger moet helpen in plaats van alle onverdachte burgers te gaan volgen.

Meer transparantie en een onafhankelijke rechter

Uit rapporten van de toezichthouder CTIVD blijken zowel de AIVD als de MIVD zich maar matig aan de wet te houden. Volgens de toezichthouder houden de diensten er met instemming van de minister zelfs een onrechtmatige werkwijze op na op het gebied van massa-surveillance. In het voorstel van Plasterk mag de minister straks zelf besluiten door te gaan met informatie verzamelen ook nadat de toezichthouder op onregelmatigheden wijst. De fundamentele rechten van burgers zijn niet gewaarborgd als de toezichthouder er voor spek en bonen zit. Daarom moet het oordeel van de toezichthouder bindend zijn.

Oud-hoofd van de AIVD, Sybrand van Hulst, zegt dat in de tien jaar dat hij baas van de AIVD was, nog nooit een minister toestemming weigerde voor de inzet van bijzondere bevoegdheden. Toch blijkt achteraf dat er meermaals sprake was van onrechtmatig handelen. In lijn met internationale onderzoeken pleit Privacy Barometer voor een onafhankelijke rechter die beslissingen neemt en voor meer transparantie achteraf. Zo moet over de inzet van bijzondere bevoegdheden openbaar worden gerapporteerd, bijvoorbeeld door de publicatie van tapstatistieken. Mensen die door de diensten in de gaten zijn gehouden moeten hier na vijf jaar over geïnformeerd worden.

Privacy Impact Analyse

Bij iedere wetswijziging die de privacy van burgers raakt, is een onderzoek naar de privacy-effecten (Privacy Impact Analyse, PIA) verplicht. Zo’n PIA moet behalve de risico’s voor de privacy ook in kaart brengen na hoeveel tijd en op welke manier het effect geëvalueerd gaat worden. Een dergelijke PIA heeft minister Plasterk nog niet uitgevoerd, terwijl de verwachte privacy-impact zeer groot is. Voordat de minister verder kan met een voorstel moet dit eerst worden uitgevoerd.

Lees onze volledige brief aan de Tweede Kamer.

Volg dinsdag 10 februari live het debat in de Tweede Kamer. Het begint om 16.30 uur.