OM voldoet niet aan vernietigingsplicht DNA

Het DNA-materiaal dat verzameld is naar aanleiding van het verwantschapsonderzoek in de zaak Marianne Vaatstra, is nog steeds niet vernietigd. Dat is tegen de strenge wet die de Eerste en Tweede Kamer zelf opstelden.

De wet DNA Verwantschapsonderzoek trad op 1 april van dit jaar in werking met daarin strenge voorwaarden voor het uitvoeren van het onderzoek. Volgens deze wet mag het Openbaar Ministerie DNA-onderzoek doen onder bepaalde groepen mensen, bijvoorbeeld bewoners van een bepaald gebied. Er wordt dan gezocht naar een mogelijke dader of familieleden van een mogelijke dader. Het onderzoek gebeurt op vrijwillige basis. In de Vaatstra-zaak stonden ca. 6.500 mensen hun DNA af, van de 7.300 mensen die werden benaderd.

Direct vernietigen

Wat nadrukkelijk ook in de wet staat, is dat de DNA-gegevens "direct dienen te worden vernietigd, zodra is aangetoond dat het DNA niet overeenkomt met het DNA-spoor dat op de plaats delict is gevonden." Met andere woorden: het DNA moet meteen worden vernietigd zodra blijkt dat er geen enkele overeenkomst is tussen het afgestane DNA en het daderspoor. Dit staat in de memorie van toelichting van de minister op deze wet. De enige reden waarom het OM gerechtigd is materiaal langer te bewaren, is als er nog nieuwe dadersporen kunnen worden veiliggesteld. Daarvan is hier na 13 jaar natuurlijk geen sprake.

Overtreden van de wet

"Tot op heden is er nog geen DNA-materiaal vernietigd", laat een woordvoerder van het Openbaar Ministerie (OM) in Leeuwarden telefonisch weten. Daarmee lijkt het OM dus de wet te overtreden. Ook kan het OM nog niet zeggen wanneer de gegevens dan wel vernietigd zullen worden. Wat de reden is voor het langer bewaren van het DNA-materiaal, terwijl er geen enkele match met het daderspoor is, wil het OM niet zeggen. Het OM zegt de deelnemers te zullen informeren wanneer de gegevens vernietigd zijn. Ook dit is een wettelijke plicht.

Vaker verwantschapsonderzoek

Dat het OM niet voldoet aan de wettelijke eisen, zou wel eens een slecht begin kunnen zijn van deze methode. Naar aanleiding van het succes in deze zaak heeft het OM aangegeven vaker een verwantschapsonderzoek in te willen stellen voor onopgeloste zaken. Maar als het OM zich niet aan de spelregels houdt, kan dat het vertrouwen in justitie en de bereidheid voor de vrijwillige deelname ondermijnen. Volgens dezelfde wet mogen per jaar maximaal 10 van dergelijke onderzoeken worden uitgevoerd.

Na mijn aandringen zegt het OM morgen met een verklaring te komen over het niet vernietigen van het materiaal van deelnemers die niets met de zaak te maken blijken te hebben.

Tijs Hofmans is journalist en schrijft onder andere op zijn eigen weblog.

 

Update 22 november: Het OM heeft laten weten inmiddels opdracht te hebben gegeven om alle DNA profielen te laten verwijderen, behalve het profiel dat matcht met het daderspoor.

Update 21 december: Het OM laat weten dat al het DNA materiaal van de niet-verdachte mannen die meegewerkt hebben aan het verwantschapsonderzoek is vernietigd.