Spookburgers of spookproblemen?

De gemeente Amsterdam deed twee jaar onderzoek naar 58.000 adresverschillen in de lokale administraties. In de media sprak men van spookburgers en werd geconcludeerd dat er miljoenenfraude mee gemoeid is. Op basis van dat bericht roepen regeringspartijen om een landelijke aanpak. Fraude opsporen is noodzakelijk en moet gebeuren. Maar is het koppelen van verschillende gegevensbestanden een effectief middel? Is het de forse inbreuk op de privacy waard? Onlangs publiceerde de gemeente Amsterdam het eindrapport. Bij slechts 6 van de uiteindelijk 5.000 onderzochte verschillen werd uitkeringsfraude geconstateerd.

Spookburgers

Een spookburger is iemand waarvan de adresgegevens in de gemeentelijke administratie niet kloppen. Dat zou op fraude kunnen wijzen, bijvoorbeeld omdat een samenwonend stel in totaal een lagere uitkering of toeslag ontvangt dan twee personen die op verschillende adressen staan ingeschreven. De gemeente Amsterdam startte twee jaar geleden het project Schoon Schip om verschillende overheidsbestanden met elkaar te vergelijken en deze op te schonen. Eén van de doelen van dit project was "het repressief aanpakken van frauduleuze situaties". Uit bestandsvergelijkingen tussen het UWV en de gemeentelijke basisadministratie (GBA) troffen de onderzoekers 58.000 verschillen aan. Om hun methodiek te testen, pakte de projectgroep er 5.000 willekeurig uit voor nader onderzoek. Aan deze 5.000 adresverschillen werd extra informatie uit andere bestanden en van andere instanties gekoppeld voor nadere analyse.

Spookproblemen

Bij de eerste analyse bleek dat veel verschillen ontstaan omdat de administratie van de verschillende instanties achterloopt of mensen gegevens pas laat doorgeven. Zo ontstonden veel verschillen omdat de projectgroep een bestand vergeleek met een ander bestand dat anderhalf jaar ouder was. Van de 5.000 "spookburgers" uit de steekproef, bleken er zo 3.058 verklaard te kunnen worden. Niet direct misstanden dus, maar administratieve "spookproblemen".

De projectgroep duikt vervolgens dieper in de 1.942 overblijvende gevallen en vindt ook hier weer 658 spookproblemen door langzaam bijgewerkte administratie, foutieve schrijfwijzen en andere administratieproblemen. "Vooral in de huisnummers met etage-aanduiding worden verschillende schrijfwijzen gehanteerd". Een snel rekensommetje leert dat dus bijna 75% (3.716 van de 5.000) van de spookburgers eigenlijk spookproblemen van de gemeentelijke administratie zijn.

Risicoprofiel en huisbezoek

Met een slim computerprogramma (SARI, systeem anonieme risico-indicatie) werd vervolgens gekeken welk van de overgebleven 1.284 geconstateerde verschillen in een risicoprofiel voor frauduleus handelen viel. Bij het signaleren van risicogevallen is onder andere gekeken naar woonoppervlak, aantal kamers, eigenaar, gezinsverhouding, ingeschreven personen, nationaliteit en of er al onderzoeken naar een adres liepen in verband met bijvoorbeeld illegale bewoning. Ook zijn in deze fase openbare bronnen als Facebook en Google geraadpleegd. Uiteindelijk zijn er om verschillende redenen 163 adressen voor een huisbezoek geselecteerd waarvan 17 met signalen die zouden kunnen wijzen op uitkeringsfraude. Na de huisbezoeken is er in 6 gevallen daadwerkelijk uitkeringsfraude (bijstand) geconstateerd. Daarnaast wilden 4 mensen niet meewerken aan een onderzoek en is daarom ook van hen de uitkering gestopt. Na het stoppen van de uitkering, hebben deze personen alsnog ontbrekende informatie aangeleverd. Er wordt in het onderzoeksrapport niet geconcludeerd dat het bij deze 4 mensen om fraude ging.

Naast bijstandsfraude heeft het UWV 2 zaken met vermoedens van fraude, maar dat moet nog verder worden uitgezocht. Ook bij de belastingdienst zijn er nog 2 zaken in onderzoek op vermoeden van fraude met toeslagen. De Sociale VerzekeringsBank (SVB) die de AOW regelt vond geen misstanden.

Kosten en opbrengsten

Onderzoek naar deze 5.000 spookadressen heeft de instanties gedurende het twee jaar durende project bij elkaar naar eigen zeggen ten minste 7.348 uur gekost. Deze uren kosten omgerekend bijna 4 jaarsalarissen van ambtenaren. De bijkomende kosten van automatisering zijn onbekend. Financieel levert dit project een schoner bestand en 6 gevallen van bijstandsuitkeringsfraude op. Helaas is de tabel met opbrengsten in het eindrapport leeg. De precieze omvang van de fraude heeft de projectgroep niet uitgerekend.

Erwin Lubberding van het projectteam zegt dat het om een proef ging om verschillende methodieken uit te testen om onder andere fraude op te sporen. De doelstelling was niet om zoveel mogelijk fraude te vinden. Om die reden is het fraude-bedrag niet verder uitgerekend. Met een meer gerichte methodiek verwacht hij meer fraude te ontdekken.

Conclusie: bestandsvergelijking nauwelijks effectief

Van een steekproef van 5.000 verschillen in gemeentelijke overheidsbestanden, bleken er 3.716 (75%) door eigen toedoen gecreëerd of verschillen die in de loop der tijd vanzelf in orde kwamen. Dit zou je spookproblemen kunnen noemen. Bij 163 van de 1.284 overgebleven verschillen besloot de projectgroep huisbezoeken uit te voeren om verschillen op te helderen. Bij 17 adressen was een vermoeden van fraude. Bij 6 mensen werd vervolgens daadwerkelijk fraude geconstateerd. Dit is 0,1% van de steekproef van 5.000 zaken. Vier zaken zijn nog in onderzoek. De kosten voor dit onderzoek zijn ten minste 4 ambtenarenjaarsalarissen. De opbrengsten aan geconstateerde fraude is niet uitgerekend.

Grootschalige bestandsvergelijkingen achteraf zijn wellicht goed voor het opschonen van bestanden, maar het lijkt niet erg effectief om fraude te bestrijden. Dit rapport toont aan dat de beperkte opbrengst de forse inbreuk op de privacy niet rechtvaardigt. In plaats van direct om een landelijke uitrol te vragen, zou de Tweede Kamer zich moeten afvragen of een andere aanpak niet effectiever is.

reacties

Vier ambtenaren aan het werk om 6 onterechte bijstandsuitkeringen op te sporen. Of dit is bijzonder ineffectief of er is al zoveeel controle dat extra controles nauwelijks nog wat opleveren. In beide gevallen wordt het tijd eens te overwegingen hoeveel verder we met dit soort plannen willen gaan.

whaha de overheid verzamelt telkens meer gegevens, dus de fouten zullen ook toenemen.

nog meer tijd nodig voor controle en herstellen.

binnenkort zit het halve ambtenarenapparaat de fouten van de andere administrateurs te herstellen.

de overheid bijt zichzelf in de staart.

Zo raar vind ik het nog niet.

Er bestaat een GBA en iedereen heeft een BSN.

In theorie zou je dan geen verschillen mogen verwachten in je informatiesysteem, tenzij organisaties hun eigen administratie er op nahouden en er ook zelf adressen in gaan vastleggen zonder adresverificatie bij het GBA.

Dat je dan een keer schoon schip wil maken om vanuit de oude situatie los te komen kan ik me goed voorstellen.

En 7348 uur lijkt veel maar daar is aardig wat werk voor verzet als ik dit artikel mag geloven. .

Rechtvaardigt dit dan de inbreuk op de privacy? Achteraf kun je makkelijk zeggen dat de beperkte opbrengst de inbreuk niet rechtvaardigt. Maar had je dat vooraf kunnen weten? Waren ze bij de belastingdienst ook maar zo te werk gegaan. Daar was de opbrengst veel meer geweest.

@Sjaak Het opschonen is een nobele taak. Maar zoveel mogelijk gegevens bij elkaar brengen om de burgers steeds verder te kunnen controleren voelt niet erg prettig. Waar houdt het op?

@Dirk

Je hebt wel een punt dat er een besef zou moeten zijn van het gevaar van het bij elkaar brengen van zoveel gegevens. 100% mee eens.

De afweging ten koste waarvan de overheid een resultaat probeert te bereiken lijkt vaker niet dan wel gemaakt, wat dat betreft komt dat onprettige gevoel me bekend voor.

In bovenstaand voorbeeld lijkt me het kader waarbinnen deze adresgegevens bij elkaar gebracht worden wel verdedigbaar. Althans ik zou zo niet 1 2 3 weten wat je anders zou moeten doen om van je onjuiste gegevens af te komen. Als je er dan ook maar zorgvuldig mee omgaat, dat je bijvoorbeeld deze verzameling vernietigd als het onderzoek is afgerond.

Bestaan hier eigenlijk richtlijnen of criteria voor?

In welke gevallen is het gerechtvaardigd om een gegevensverzameling aan te leggen? Daar ben ik wel benieuwd naar.

Nu worden de bezwaren onder het mom van veiligheid al snel van tafel geveegd. Terwijl dat een heel wezenlijke afweging zou moeten zijn om te bepalen in wat voor soort maatschappij je wilt leven en welke rol van de overheid daarbij past. Hoe dan het maatschappelijk belang veiligheid gediend wordt ten koste van bijvoorbeeld privacy daar hoor je niemand over.

Maatschappelijk gedragen richtlijnen daar kun je de overheid op aanspreken, daar houdt het op wat mij betreft. Die geven je als burger de mogelijkheid aan de bel te trekken als de overheid over de schreef gaat.

Nog meer over de zgn "huisdoorzoekingen", dit keer door de SVB.

Mijn dringende advies: laat ze niet binnen. Trap niet in hun chantagepraktijken, de inhoud van uw boekenkast heeft NIKS te maken met uw recht op AOW-pensioen.!!!

http://tinyurl.com/dxkxkvb

Bonus: geef nooit zomaar lichaams-informatie af, en al helemaal niet als u "niks te verbergen" heeft..!!!

http://www.amsterdampost.nl/actie-vingerafdruk/

Links worden hier niet automatisch geactiveerd, zie ik...

____

Redactie: Het is wel de bedoeling dat links automatisch echte links worden. Het werkt op dit moment helaas nog niet goed. Wordt aan gewerkt. :-)

Zoiets dus:

https://www.bof.nl/13-principes-tegen-brede-surveillance/

Een mooie aanzet voor richtlijnen omtrent deze problematiek.

Nou nog voldoende draagvlak voor vinden zodat dit tot wetsvoorstellen leidt.

 

@Sjaak

Ik kan me vinden in wat je zegt. Wel vind ik dat het principe van doelbinding meer aandacht verdient. Als gegevens voor een bepaald doel worden verzameld mogen ze niet of in ieder geval niet zomaar voor een ander doel gebruikt worden. Dat raakt namelijk de betrouwbaarheid van de overheid. Ik vertrouw de overheid niet meer met mijn gegevens, want het lijkt er op dat uiteindelijk alles tegen je gebruikt wordt. Dat maakt de overheid onbetrouwbaar.

Mooi lijstje inderdaad van Bits of Freedom, maar dat gaat toch niet over deze situatie. Zoals ik het lees gaat het over de kaders voor afluisterpraktijken. Zou handig zijn als we zo'n lijstje ook voor gegevensgebruik door de overheid hadden. :-)

ikzelf probeer in enschede iets aan het probleem spookburgers te doen door voor deze mensen een postadres te bieden

alleen de gemeente weigert deze mensen een postadres in het gba te geven

heb daar al hele rare toestanden bij meegemaakt

mensen die hun a.o.w uitkering niet kunnen ontvangen of niet in een ziekenfonds kunnen worden ingeschreven bij voorbeeld

vrachtwagen chauffeurs die doordat ze niet in het gba staan ingeschreven dreigden hun papieren te verliezen etc

U kunt geen reactie meer toevoegen.

 

Download onze app

Privacy VandaagVolg het actuele nieuws van het Nederlandse privacyfront met onze Android app. Download hem hier!

Deel deze pagina via:

Facebook opzeggen

opzeggenLees hier hoe je je Facebook-account kan opzeggen. >>>

Heb jij wat te verbergen?

fotoMensen hebben niets te verbergen als je ze dat vraagt. Of toch wel? Bekijk de video op Youtube.

Laatste reacties:

Slimme meter weigeren

Martee: Vattenval zit nu erg te pushen voor de installatie van een slimme meter (WarmteLink)....
tegenstander straling: Ik vind mijn privacy zeer belangrijk en op al die extra straling zit ik ook niet echt te wachten....
Anoniem: Installateurs en vastnetbeheerders liegen, misleiden en bedreigen er op los, maar laat je niet intimideren....

Privacy Stemwijzer Eerste Kamer gelanceerd

A. Noniem: De Privacy stemwijzer geeft op mijn Brave browser het volgende terug: Your connection is not private Attackers might be trying to steal your information from www....
Joop: Jaaaa, ik ging het ook meteen doen en vond het zeker geweldig!
kees: onmiddellijk doen!!! u zult verstelt staan, ik tenminste wel....

UWV geeft anderhalf miljoen werkgevers onnodig toegang tot register arbeidsbeperkten

anoniem: Ik zit in het doelgroepregister en baal daar ontzettend van! heb altijd goed gewerkt voor ik er in kwam tot ik ziek werd en een paar jaar in therapie moest....

Privacy-aanbevelingen voor verkiezingsprogrammas Tweede Kamerverkiezingen 2017

Guido: Leuke tekst, maar in praktijk werkt dit niet. Autoriteit persoonsgegevens moet vanwege geld, mankracht en middelen te kort kiezen welke zaak ze wel of niet nemen, dus die doen niets, en negeren ruim 15 jaar schendingen....

Vragen over kentenscannen door belastingdienst

annoniempje: Idd Caroline het gaat alle perken te buiten! Een stelletje bloedhonden zijn het! Nog meer mensen in de problemen en schuldenproblematiek in ons (A) Sociale Nederland!

Honderd gegevens per leerling voor de overheid

Anoniem: Ik mis praktische informatie over wat we kunnen doen....

mobiele versie | volledige versie

deze pagina is samengesteld in: 0.227 seconden