Meer medische gegevens naar zorgverzekeraars

De Autoriteit Persoonsgegevens maakt het opvragen van medische gegevens door zorgverzekeraars makkelijker. De toezichthouder gaat hiermee in tegen haar eerder ingenomen standpunt. Bovendien is het tegen de wet.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) publiceerde vandaag nieuwe regels waarmee zorgverzekeraars medische gegevens mogen opvragen om te beoordelen of ze een behandeling zullen vergoeden. Omdat de wet op dit punt niet duidelijk is uitgewerkt, heeft de toezichthouder dat nu gedaan.

Niet in de wet

De nieuwe regels gaan over het zogenaamde 'machtigingsvereiste'. Dit gaat over de situatie dat mensen vóóraf toestemming van zorgverzekeraars moeten hebben voor de vergoeding van bepaalde behandelingen, hulpmiddelen, medicijnen of zorgverleners. Zorgverzekeraars mogen in hun polisvoorwaarden opnemen dat u vooraf aan hen moet vragen of ze een bepaalde behandeling zullen vergoeden. Daarbij geldt dat de zorgverzekeraars de aanvraag voor een behandeling alleen op 'zorginhoudelijke criteria' mogen beoordelen. Daarvoor hebben ze dus uw medische gegevens nodig, maar dat is in de wet niet geregeld.

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft nu geoordeeld dat het terecht is dat zorgverzekeraars deze medische gegevens opvragen op voorwaarde dat die noodzakelijk zijn voor de beoordeling. Uw uitdrukkelijke toestemming is hiervoor wel nodig.

Vrije toestemming

Maar volgens de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) kan er alleen toestemming worden gegeven als dat uit vrije wil gebeurt. Voor iedereen zal duidelijk zijn dat toestemming hier nauwelijks vrijwillig is. Het is immers aannemelijk dat u zonder toestemming de behandeling sowieso niet vergoed krijgt. Volgens artikel 1 lid i van de Wet bescherming persoonsgegevens is toestemming alleen geldig als deze geheel vrijwillig is. De AP negeert dit wettelijke vereiste volledig bij het opstellen van deze nieuwe regels.

Tegen eigen standpunt

Bovendien gaat de AP lijnrecht in tegen haar eerdere standpunt hierover in een vergelijkbare situatie. Sinds de decentralisatie van de zorg naar gemeenten worden daar ook medische gegevens opgevraagd op basis van toestemming van betrokkenen, maar daarover zei deze toezichthouder in 2014: "Toestemming voor het verwerken van persoonsgegevens kan in een afhankelijkheidsrelatie niet vrij worden gegeven en derhalve niet de grondslag zijn voor verwerking van persoonsgegevens."

AP verzwakt toestemmingsvereiste

Het is onbegrijpelijk dat de toezichthouder het toestemmingsvereiste nu zo verzwakt tot een formaliteit en daarmee verdergaande privacyschendingen makkelijker maakt. Met deze onwettige draai van de toezichthouder zet ze de deur open voor de zorgverzekeraars om nog meer gegevens op te vragen. Verwacht mag worden dat zorgverzekeraars in de toekomst voor meer behandelingen eisen dat de patiënt vooraf goedkeuring vraagt. Of de behandeling wel of niet wordt goedgekeurd, ze krijgen voor niets uw medische gegevens in handen.