Grootschalig gegevens verzamelen voor jeugdzorg is onwettig.

Gemeenten gaan onder de nieuwe wet jeugdzorg massaal gegevens verzamelen en uitwisselen zonder dat daar een juridische basis voor is. Gegevens gaan gebruikt worden voor andere doelen dan waarvoor ze verzameld zijn. Dat is bij wet verboden. Daarnaast is het nog onbekend welke gegevens in de gemeentelijke dossiers opgenomen gaan worden en wie daar allemaal in mogen kijken. Toestemming voor het gebruik van gegevens van de betrokkenen zal niet worden gevraagd.

Regisseur

In de nieuwe situatie wordt de gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg. Het idee hierachter is dat de gemeente dichter op de burger zit en er daarom beter zicht op heeft. Gaat er in een gezin iets mis, dan krijgt een 'regisseur' bij de gemeente hierover een 'signaal' van bijvoorbeeld de school of een hulpverlener via een uitgebreid meldsysteem. Deze regisseur kan vervolgens uit allerlei bronnen gegevens over dit gezin raadplegen en een totaalplaatje maken. Denk hierbij aan gegevens over inkomen, over de medische situatie, van justitie en jeugdzorg, maar ook bijvoorbeeld hoe het met de huurbetalingen bij woningcorporaties zit. Met al deze gegevens bij elkaar, kan de regisseur beoordelen of en hoe hij ‘passend’ kan ingrijpen.

Hiermee brengt de gemeente straks erg veel gegevens over individuele gezinnen bij elkaar. Maar die gegevens zijn nooit voor dat doel vastgelegd. Gebruik van gegevens voor een ander doel dan waarvoor ze zijn verzameld, is volgens de wet niet toegestaan.

Risico's voor de privacy

Niet alleen ontbreekt de wettelijke basis, het is ook nog onbekend welke detailgegevens er allemaal bij de gemeente terecht komen en wie daar in mag kijken. Het wetsvoorstel stelt dat het medisch beroepsgeheim zelfs wordt ingeperkt, zodat medische gegevens bij gemeente-ambtenaren terecht kunnen komen. Hoe het precies zit, wordt pas later vastgesteld als de wet in werking treedt. Maar omdat de wet dan al is goedgekeurd, zal niemand meer controleren of de privacy niet ten onrechte wordt geschaad.

Het kabinet is verplicht van tevoren te onderzoeken welke maatregelen genomen moeten worden om de impact op de privacy te beperken. De staatssecretaris heeft dit verplichte onderzoek niet uitgevoerd. Het College Bescherming Persoonsgegevens waarschuwde hiervoor en spreekt daarnaast van "bovenmatige gegevensverwerking". Toch is het wetsvoorstel voor decentralisatie van de jeugdzorg op 17 oktober 2013 door de Tweede Kamer aangenomen.

Eerste Kamer

Omdat dit wetsvoorstel behoorlijk rammelt en een enorme inbreuk op de privacy maakt, schreef Privacy Barometer de Eerste Kamer een brief. De brief is vanmiddag samen met onder andere de petitie jeugd-GGZ aangeboden aan de voorzitter van de commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Lees de volledige brief.