Den Haag, 06 mei 2019

Inzage medische dossiers alleen met toestemming patient

Geachte Kamerleden,

Graag willen we u bedanken voor uw besluit om vaart te maken met het wetsvoorstel waarmee zorgverzekeraars zonder toestemming medische dossiers mogen inzien bij vermoedens van fraude.

Het wetsvoorstel (officieel VTOWMG geheten) werd bijna vijf jaar geleden op 8 juli 2014 door toenmalig minister Schippers (VVD) bij de Tweede Kamer ingediend en ligt inmiddels al meer dan twee jaar in uw Kamer. De reden hiervoor is dat het minister Bruins (VVD) van Volksgezondheid maar niet lukt om te onderbouwen dat dit wetsvoorstel noodzakelijk is, proportioneel is en de rechten van burgers niet nodeloos schendt. Ook de brief van 19 april van de minister raakt niet de kern van de bezwaren en biedt geen substantiële verbetering van het wetsvoorstel.

Wij roepen de Eerste Kamer daarom op het medische beroepsgeheim te blijven beschermen en alleen in te stemmen met het wetsvoorstel als zorgverzekeraars vooraf toestemming vragen voordat ze in een medisch dossier kijken.

Toezeggingen bieden te weinig

De vier toezeggingen van de minister en de zorgverzekeraars komen niet tegemoet aan de grootste bezwaren tegen dit wetsvoorstel. De zorgverzekeraars beloven dat de medisch adviseur onafhankelijker van de zorgverzekeraar kan opereren en dat hij of zij bij de inzage in de medische dossiers zelf ter plekke is om te bepalen welke medische gegevens van patiënten uit de dossiers worden meegenomen voor het onderzoek. Daarnaast wordt toegezegd dat mensen in bepaalde gevallen vóór inzage van hun medisch dossier worden geïnformeerd en dat deze mensen ook achteraf nogmaals worden geïnformeerd.

Deze toezeggingen komen niet tegemoet aan de bezwaren tegen dit wetsvoorstel. Die bezwaren laten zich als volgt samenvatten:

1. Het medisch beroepsgeheim wordt met dit wetsvoorstel onnodig geschonden door geen toestemming aan patiënten te vragen voordat inzage in medische dossiers plaatsvindt. De minister heeft nog altijd de noodzaak van deze maatregel niet aangetoond of onderbouwd, ondanks de vele vragen die hierover vanuit uw Kamer zijn gesteld. Nagenoeg alle fraude kan ook worden opgespoord mét behoud van het medisch beroepsgeheim door vooraf toestemming te vragen om in medische dossiers te kijken. We lichten dat verderop in deze brief toe.

2. Het is niet proportioneel om voor enkele miljoenen het medisch beroepsgeheim op te heffen. De fraude in de zorg bedroeg in 2017 slechts 0,04% (27 miljoen euro) van het zorgbudget (circa 70 miljard euro). De patiënt was voor maar 18% (4,9 miljoen euro) bij de fraude betrokken. Volgens de zorgverzekeraars wordt de meeste fraude al vastgesteld zonder dat inzage in medische dossiers nodig is. Het medisch beroepsgeheim wordt dus opgeheven voor het vaststellen van 'slechts' een paar miljoen euro aan fraude waarvoor inzage in medische dossiers daadwerkelijk nodig is. Dat is niet proportioneel. Zeker niet als de fraude ook mét behoud van het medisch beroepsgeheim kan worden opgespoord.

3. Tijdens de inzage zonder toestemming kunnen er medische gegevens worden overgenomen uit de medische dossiers. Deze gegevens kunnen volgens artikel 70 gedeeld worden met andere instanties zoals de NZa, het OM, de politie en de Belastingdienst. Medische gegevens die zonder toestemming zijn verkregen, kunnen zo verder zonder extra bescherming binnen instanties worden verspreid.

4. Er is geen draagvlak voor inzage zonder toestemming. Zowel patiëntenorganisaties als beroepsverenigingen van zorgverleners vinden vrijwel zonder uitzondering dat alleen met toestemming vooraf inzage in het medisch dossier mogelijk mag zijn. Onder andere de Landelijke HuisartsenVereniging LHV, de beroepsvereniging voor zorgverleners VvAAPatiëntenfederatie Nederland, die 170 patiëntenverenigingen vertegenwoordigt, de Consumentenbond en deskundigen van de Erasmus Universiteit die – nota bene in opdracht van de minister zelf – onderzoek uitvoerden, willen dat er vooraf toestemming wordt gevraagd.

5. Het onnodig schenden van het medisch beroepsgeheim, waar geen draagvlak voor is, schaadt het vertrouwen dat mensen in de zorg hebben. Het is belangrijk dat mensen vertrouwen houden in de zorg zodat zij op tijd hulp zoeken als dat nodig is.

Opsporen mét behoud medisch beroepsgeheim

Fraude kan heel goed worden opgespoord mét behoud van het medisch beroepsgeheim. Het vragen van toestemming vooraf betekent een relatief kleine extra werklast voor de zorgverzekeraars, maar het medisch beroepsgeheim blijft daarmee wel in stand. Mensen behouden het vertrouwen dat wat zij met een arts bespreken ook tussen hen en de arts blijft.

Bovendien heeft het vragen van toestemming geen nadelige gevolgen voor de opsporing van fraude. Zoals gezegd, wordt de meeste fraude opgespoord zonder dat inzage in het dossier nodig is. Als er dan alsnog inzage nodig is, is er geen enkele reden om aan te nemen dat patiënten niet mee willen werken en geen toestemming voor inzage zouden geven. Bij het merendeel van de fraude is de patiënt immers helemaal niet betrokken!

In 2017 werd 82% van de fraude door zorgaanbieders of derden gepleegd zonder enige betrokkenheid van patiënten. Veel patiënten zullen gewoon mee willen werken als inzage in dossiers wordt gevraagd. Zij worden immers niet verdacht en de meeste patiënten zijn ook tegen fraude en willen dat zorggeld goed wordt besteed.

Maar ook in die laatste uitzonderingsgevallen dat inzage wel nodig zou zijn, maar niet voldoende patiënten wil meewerken, kan de fraude worden aangepakt. Zorgverzekeraars kunnen dan aangifte doen en de zaak overdragen aan de reguliere opsporingsinstanties. Zij kunnen via de rechter alsnog zonder toestemming een medisch dossier inzien.

Toestemming vragen is ook informeren, maar dan beter

Zowel de minister als de zorgverzekeraars stellen voor om in de meeste gevallen patiënten vooraf te informeren over de inzage. Als patiënten vooraf geïnformeerd kunnen worden, dan kan er ook vooraf toestemming worden gevraagd. Het argument dat patiënten het onderzoek zouden kunnen dwarsbomen als er om toestemming moet worden gevraagd, omdat zij dan vooraf van het onderzoek op de hoogte zijn, is niet langer houdbaar als patiënten blijkbaar wel vooraf geïnformeerd kunnen worden.

De zorgverzekeraars schrijven bang te zijn dat mensen protest aantekenen tegen de inzage als patiënten vooraf geïnformeerd worden. "De verzekerde, die vooraf geïnformeerd is, [kan] protest aanvoeren en daarmee het proces frustreren". In praktische zin is er nog maar weinig verschil tussen informeren waarna mensen protest kunnen aantekenen en toestemming vragen die mensen kunnen weigeren. Maar het grote verschil is wel dat met toestemming vragen patiënten serieus worden genomen en het medisch beroepsgeheim wordt gerespecteerd.

Informeren geeft onrust

Door in bepaalde gevallen mensen alleen maar te informeren over de inzage in medische dossiers, zonder inspraak te bieden, zal het vertrouwen in de zorgverzekeraars en de zorgaanbieders verder afbrokkelen. De minister en de zorgverzekeraars constateren dat ook. Zo schrijft Zorgverzekeraars Nederland in zijn brief dat er mogelijk "onrust en onduidelijkheid bij de betreffende verzekerde [ontstaat] over wat er met zijn/haar gegevens gebeurt". Ook de minister schrijft dat hij bang is dat er onrust kan ontstaan als mensen erachter komen dat er zonder toestemming in hun medisch dossier is gekeken. Om vertrouwen te behouden en onrust te voorkomen, is het verstandiger om gewoon toestemming te vragen voordat de zorgverzekeraar in medische dossiers kijkt.

Wetsvoorstel verouderd

Het is begrijpelijk dat het wetsvoorstel op de huidige wijze is ontstaan. Met de fraudezaak van Europsyche in 2012 als aanleiding, in een tijd dat er nauwelijks op fraude werd gecontroleerd, valt het te begrijpen dat alles uit de kast is getrokken. Toenmalig minister Schippers vermoedde een ijsberg van onontdekte fraude.

Maar we zijn nu bijna zeven jaar verder na die zaak. Er wordt nu stevig gecontroleerd en uit de rapportage van Zorgverzekeraars Nederland blijkt de fraude in de praktijk relatief mee te vallen.

Ook is iedereen zich de laatste jaren steeds meer bewust geworden dat goede gegevensbescherming belangrijk is. Vorige jaar is de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking getreden, waarmee de bescherming van gegevens nog eens is versterkt. Het past niet meer in deze tijd dat commerciële bedrijven zonder toestemming in medische gegevens van mensen rondkijken.

Onderzoek alternatief mét toestemming

De beschreven aanpak in het wetsvoorstel is verouderd, ondermijnt het vertrouwen in de zorgsector  en schendt onnodig het medisch beroepsgeheim. Het is onwenselijk om hier krampachtig aan vast te houden.

In plaats daarvan zou er onderzoek gedaan kunnen worden hoe het opsporen van fraude verloopt als er wél toestemming wordt gevraagd voor inzage. Met een kleine proef zou er veel meer duidelijkheid komen of er echt wel problemen ontstaan als toestemming wordt gevraagd.

Ook zou onderzocht kunnen worden of medische dossiers op een bepaald moment in tijd 'bevroren' kunnen worden. De minister hoeft zich dan geen zorgen te maken dat er met dossiers gesjoemeld wordt in de tijd die nodig is om toestemming voor inzage te vragen. Er bestaat al een plicht om gegevens in het medisch dossier 15 jaar te bewaren. Het zou technisch ook mogelijk moeten zijn om de medische dossiers op een bepaald tijdstip te bevriezen.

Wij roepen de Eerste Kamer daarom op het medische beroepsgeheim te beschermen en alleen in te stemmen met het wetsvoorstel als zorgverzekeraars vooraf toestemming vragen voordat ze in een medisch dossier kijken.

 Leest u ook de brief die we op 28 augustus 2018 over dit onderwerp aan uw Kamer stuurden.

Vriendelijke groet,
Privacy Barometer.

 

reacties

Er zijn nog geen reacties gegeven.

Voeg zelf uw reactie toe:

naam: 
reactie: 
0/1500
 

Deel deze pagina via:

19-03-19

Registratie gegevens vliegtuigpassagiers voor opsporing waarschijnlijk in strijd met wet

Het wetsvoorstel (toelichting) van minister Grapperhaus (CDA) om gegevens van vliegtuigpassagiers voor de opsporing te gebruiken, is waarschijnlijk in strijd met het Europese recht. Een vergelijkbare regeling is in 2017 door het Europese Hof van Justitie ongeldig verklaard. Lees verder >>>

07-11-18

Gebruik risicoprofielen in de zorg krijgt wettelijke basis

Het opstellen van risicoprofielen van mensen voor het gebruik van medische zorg krijgt een wettelijke basis. Minister Bruins (VVD) heeft hiervoor een wetsvoorstel ingediend.  Het Zorginstituut stelt namens het ministerie per verzekerde een risicoprofiel op. Deze persoonlijke medische risicoprofielen worden gebruikt om kosten tussen zorgverzekeraars te kunnen verrekenen. Lees verder >>>

Download onze app

Privacy VandaagVolg het actuele nieuws van het Nederlandse privacyfront met onze Android app. Download hem hier!

Heb jij wat te verbergen?

fotoMensen hebben niets te verbergen als je ze dat vraagt. Of toch wel? Bekijk de video op Youtube.

Facebook opzeggen

opzeggenLees hier hoe je je Facebook-account kan opzeggen. >>>

Nieuwsbrief

Privacy Barometer brengt een paar keer per jaar een nieuwsbrief uit. Wilt u op de hoogte blijven, meldt u hier aan voor deze nieuwsbrief:  
Uw gegevens worden aan niemand ter beschikking gesteld, tenzij dat wettelijk vereist wordt. Het emailadres wordt alleen voor deze nieuwsbrief gebruikt.

of volg ons via

mobiele versie | volledige versie

deze pagina is samengesteld in: 0.134 seconden